قال رسول‌الله (ص) :إنَ العبد لا تزول قدماه یوم القیامة حتّی یُسأل عَن عمره فیما اَفناه و عن شبابه فیما أبلاه
در قیامت هیچ بنده‌ای قدم از قدم برنمی‌دارد تا به این پرسش ما جواب دهد، اول: عمرش را در چه‌کاری بکار برده است؟
دوم: جوانی‌اش را در چه راهی تمام کرده است؟
همچنین از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است که: شیئان لا یعرف فضلهما الّا مَن فَقَدَ هما، الشباب و العافیة
دو چیز است قدر و قیمتشان را نمی‌شناسد مگر کسی که آن دو را ازدست‌داده باشد ، یکی جوانی است و دیگری سلامتی، تندرستی و عافیت.
آئین مقدّس اسلام توجه مخصوصی به نسل جوان داشته است، جوانان را ازهرجهت (اخلاقی، اجتماعی، روانی و تربیتی) تحت مراقبت قرارداده است و در تمامی خانواده‌ها بین تمام ملل و اقوام، جوانی موردتوجه مخصوص بوده است.
ایام جوانی رسیدن به مرتفع‌ترین و عالی‌ترین منازل زندگی است روح جوان لبریز از آمال و آرزو و سرشار از عشق و امید است و انسان در هر موقعیتی به هر آنچه از مادیات و معنویات بخواهد، برسد؛ در جوانی میسر است بزرگان و اساتید ما در حوزه‌ها بما توصیه می‌کردند که به هر مقامی که می‌خواهید برسید، از مقام عالی علمی و عملی گرفته تا عرفان حقیقی و ارتباط و وصل به حقیقت و رسیدن به مقام عالی معنوی در جوانی میسر است. مرحوم استاد شیخ محمدتقی جعفری تبریزی از استاد خود شیخ مرتضی طالقانی نقل می‌کند: که به اصفهان رفتم، مدرسه‌ای که ایشان تدریس می‌کرد درس تمام‌شده در حجره در حال استراحت بودند، اجازه گرفتم وارد شدم سلام کردم و تقاضای موعظه کردم، فرمودند:
تا رسد دستت به خود شو کارگر
چون فتی از کارخواهی زد به سر
می‌گوید: بعدازاین وعظ هر وقت از مطالعه خسته می‌شدم جارو به دست می‌گرفتم و مشغول نظافت می‌شدم تا معطل و بیکار نمانم
نازپرورده تنعم نبرد راه بدوست
عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد
اگر بخواهیم به‌مراتب عالیه در معنویت و مقامات علمی بالا برسیم، باید ارتباطمان را باخدا صمیمی کنیم. جوان باید خود را عادت بدهد که حداقل نمازش را در اول وقت اقامه کند از خواندن قرآن هرروز غفلت نکند، مخصوصاً مواقعی قبل از اذان صبح، نماز شب را اقامه کند و روحیه معنوی خود را تقویت کند؛ زیرا که جوانی منزل قوّت و نیرومندی ایّام زندگی است که از هر دو طرف محفوف به ضعف و ناتوانی است از طرفی ضعف ایّام کودکی از طرفی دیگر ناتوانی دوران پیری.
در ذات انسان تمایل به معرفت الهی و علاقه به ماوراء طبیعت وجود دارد که همان تمایل به مذهب است.
گویی خداوند حکیم به‌صورت پیشگیری قبل از طغیان طوفان غرایز و طغیان شهوت وسیله مهار کردنشان را آماده نموده است فلذا باید اساس مذهبشان به راه صحیح هدایت شود و موجبات پرورش جوان را فراهم آورد از عوامل موثّر در تحکیم دوستی و محبت پروردگار عبادات واجب و مستحبی که در اسلام تشریع شده و دعا و نیایش در پیشگاه الهی است.
نماز از عبادات بزرگ اسلامی و وسیله قرب معنوی به پروردگار عالم است، نماز عامل ارتباط مستقیم خلق و خالق است. نمازگزار روزی چند مرتبه به پیشگاه خدا می‌رود و مراتب عبودیت و فرمان‌برداری و بندگی و اخلاص و دوستی خود را با محبوب خویش تشدید می‌کند با وی با صدق دل سخن می‌گوید و رحمت و عنایتش را به خود جلب می‌کند و از خداوند یاری و استعانت می‌جوید و عزم و اراده خود را که ضعیف است با اراده توانای الهی تقویت می‌کند بدینوسیله بر تمایلات نفسانی حاکم می‌شود و دامن خود را از پلیدی‌های گناه مصون نگه دارد
إنَّ الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر
نماز آدمی را از کارهای زشت و گناه بازمی‌دارد
در ثلث آخر شب نمازگزار با محبت الهی بستر نرم خواب را ترک می‌کند و برای اقامه نماز شب و شفع و وتر به پیشگاه خدا می‌رود و با معشوق خود خلوت می‌کند و با وی راز و نیاز می‌کند و اشک محبت می‌ریزد، جوانی که در جوانی با این عمل روحانی و هیجان درونی این نیایش و مناجات نیمه‌شب را ادا می‌کند خداوند هم به او نورانیت و صفا می‌بخشد و ایمانش را محکم‌تر و محبتش را نورانی می‌کند
مرحوم حاج میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب اسرار الصلوه می‌نویسد:
خود خداوند می آید او را وادار به راز و نیاز می‌کند، اینجا دیگر معشوق دنبال عاشق می‌گردد « صید پی صیاد دویدن مزه دارد »
در حدیث آمده که شما چهل روز مواظبت کنید از معاصی پرهیز کنید دنبال ما باشید ما بعداً خودمان مواظب شما خواهیم بود نمی‌گذاریم به خطا بروید، إن الذین آمنوا و عملوا الصالحات سَیَجعل لَهُم الرحمن وداً؛ خداوند در دل‌ها حکومت می‌کند، مَن اصلح بینه و بین الله اصلح الله دنیاه و آخرته، خداوند هم در دنیا و در آخرت او را اصلاح می‌کند
نماز واقعی نه‌تنها والاترین عامل تدافعی جوان و نوجوان در مقابل هجوم خرافات اخلاقی تلقی می‌شود بلکه عاملی تهاجمی علیه خرافات نیز محسوب می‌گردد، جوان و نوجوان عاشق خدا و معنویت‌گرا نه‌تنها در مقابل حمله خرافات عقب نمی‌نشیند بلکه بر آن یورش می‌برد و آن را از دامن اجتماع می‌زداید. بهترین موقعیت برای یقین و مشخص کردن هویت خود در نوجوانی است که مربیان و دانشمندان و علمای اخلاق در این موقع است که در جستجوی هویت خویش بوده‌اند. تقویت هویت اسلامی و الهی شامل سه ضلع است: ضلع اول وراثت، ضلع دوم تربیت، ضلع سوم محیط است باید عوامل سه‌گانه را موردبررسی قرارداد و نتیجه‌گیری کرد چون افکار هر شخصیتی از همین عوامل سه‌گانه سرچشمه می‌گیرد.
وراثت: این قانون را تمامی دانشمندان بزرگ قبول دارند پدر و مادر بداخلاق در اولاد اثر می‌گذارند، پدر و مادر معتاد مؤثر می‌شوند در اولاد.
روزی شخصی به پیامبر عظیم شأن ما عرضه داشت آیا من با یک زن نادان و سبک‌عقل ازدواج بکنم، فرمودند: نه چون همان نادانی از مادر به فرزند اثر می‌گذارد
تربیت: که دوران تحصیل که در پرورش روحیات و هویت بخشی بر او مؤثر است بسیار اثربخش است
محیط: که تأثیر بسزایی دارد که می‌تواند به‌کل جوان را تغییر دهد
درصورتی‌که هر سه مرحله پاک و پاکیزه باشد. به احتمال نود درصد که این جوانان که گرایش مذهبی و دینی دارند متدین و بااخلاق و بااراده، قوی و سالم به بار می‌آیند.
پیامبر اکرم می‌فرمود: اوصیکم بالشبان خیراً فإنهم أرق أفئدة (سفینة البحار جلد ۲ ص ۱۷۶)
شمارا سفارش می‌کنیم که با جوانان به نیکی رفتار کنید چراکه آن‌ها نازک‌دل‌اند.
پیامبر فرمودند: اغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْسٍ شَبَابَک قَبْلَ هَرَمِک (که مورد بحث ما است) جوانی را قبل از پیری وَ صِحَّتَک قَبْلَ سُقْمِک وَ غِنَاک قَبْلَ فَقْرِک وَ فَرَاغَک قَبْلَ شُغُلِک وَ حَیاتَک قَبْلَ مَوْتِک (شکوة النوار طبرسی ص ۳۹۸)
باز فرمودند: إن لله ملک ینزل فی کل لیلة ینادی یاأبناء العشرین جدوا واجتهدوا (مستدرک الوسائل نوری جلد ۱۲ ص ۱۵۷) پروردگار فرشته ای دارد که هر شب نازل می‌شود، بانگ می زند: ای بیست‌ساله‌ها تلاش و جدیت کنید
باز فرمود: إن لربکم فی أیام دهرکم نفحات، فتعرضوا لها، در ایام زندگیتان نسیم‌های رحمتی می‌وزد مراقب باشید خود را در معرض آن قرار دهید (بحارالانوار)
یا معشر الفتیان حصّنوا اعراضکم بالادب و دینکم بالعلم
ای گروه جوانان آبرویتان را با ادب و دین خود را بادانش حفظ کنید
فرمود: إن الله یحب الشاب الذی یفنی شبابه فی طاعة الله
خداوند جوانی را که جوانی‌اش را در اطاعت خداوند صرف کند دوست می‌دارد
مَن اَحسن عبادة الله فی شبیبة لقاه الله الحکمة عند شیبة
هر که در دوران جوانی نیکو پرستش کند خدا را، خدا در پیری حکمت را به وی القا می‌کند
جوانی نبی اکرم ما توأم بود با بزرگواری و عفت نفس و کرم و الفت و پیمان با جوان‌های مکه در مقابل تعدّیات قبائل سرکش ازجمله پیمان «حلف الفضول» همیشه حضرت از آن به نیکی یاد می‌کرد و می‌فرمود الآن هم به آن وفادارم که دفاع از محرومان و ستمدیدگان و مبارزه با ستمگری بوده می‌فرمود:
حاضر نیستم این پیمان را با شتران سرخ‌مو عوض کنم (طبقات الکبری جلد ۱)
جوانان با الهام از فطرت پاک خود، گرد پیامبر جمع می‌شدند حضور جوان گرد پیامبر، در کلام حضرت محمد (ص) به این گونه وصف شده است
إن الله بعثنی بشیراً و نذیراً فَخالفنی الشبّان وَ خالَفنی الشیوخ (کتاب جوان فلسفی)
ازجمله جوانان مصعب ابن عمر بود از خانواده‌ای اعیان و ثروتمند مکه بود با ناز و نعمت بزرگ‌شده و جوانی بود بسیار زیبا و شیک‌پوش و از بهترین عطرها استفاده می‌کرد حتّی مدتی هم پدر و مادرش او را در خانه حبس کردند در سال پنجم بعثت در ماه رجب از زندان گریخت و به حبشه هجرت کرد در سال دوازدهم بعثت با هفت نفر از اهل مدینه که به‌عنوان نماینده خاص پیامبر در مدینه بودند، به مردم قرآن بیاموزد. حضور مبلغ جوان در مدینه بسیار مثبت بود و در نمازهای مسلمین در مدینه امامت می‌کرد و او نخستین نماز جمعه را در مدینه اقامه نمود و به دست او بزرگانی به اسلام گرویدند ازجمله سعد بن معاذ و بزرگانی از طوایف اوس و خزرج و …
در جنگ اُحد وی به شهادت رسید.
از دیگر جوان‌های مشهور، صحابه پیامبر، عبدالله بن مسعود و جوان بیست‌ساله جابر ابن عبدالله انصاری، سعد بن مالک، معاذ بن جبل و غیر هم بودند
در خاتمه امیدوارم جوان‌های ما با الهام گرفتن از جوانان صدر اسلام همیشه باکمال شجاعت و همت عالی عمل به واجبات نموده و مستحبات هم به مقدار متعارف اقامه نموده و از گناه و محارم جداً اجتناب نموده درراه تعالی خود و جامعه اسلامی ایرانی فداکاری نموده که نمونه‌اش در جنگ هشت‌ساله جوانان شجاع ایرانی چگونه پایداری کردند و دشمن متجاوز را شکست دادند و در دنیای اسلام حماسه بزرگ آفریدند.
جزا هم الله خیراً والسلام
فتاح راثی هاشمی
۲۱/۳/۱۳۹۵
ثبت دیدگاه